Za otvaranje jubilarnog Martovskog festivala pripremili smo žurnale Filmskih novosti sa početka šezdesetih, koji svedoče o prvih nekoliko izdanja manifestacije održanih u Beogradu, kada je festival iz Pule prešao u beogradski Dom sindikata. Tu su i žurnali iz sedamdesetih godina, vremena pune zrelosti festivala. U žurnalima ćemo videti, pored ostalog, pionira našeg filma Miltona Manakija, koji je bio gost Beograda i Martovskog festival. Videćemo i jedinog Oskara za jugoslovenski film, koji je bio izložen tokom trajanja Martovskog festivala, a koji je dodeljen kratkom animiranom filmu „Surogat“. U žurnalima su ostali zabeleženi značajni autori koji su bili deo Martovskog, poput Dušana Vukotića, Milenka Štrpca, Saše Petrovića, Dušana Makavejeva… Ovogodišnji festival je prilika da se podsetimo šta je Martovski značio za našu kulturnu scenu, a ovi žurnali koje smo dobili ljubaznošću Filmskih novosti, najbolje svedoče o tom herojskom vremenu jugoslovenskog dokumentarnog filma i kratkog metra.

***************************************

11/1960. 40 filmova se takmiči za službene nagrade. Vidimo pobednike festivala Dušana Povha i Dušana Vukotića.

10/1961. Prikazano je 49 filmova za 5 dana. Nagrađeni Stjepan Zaninović, Branko Ranitović, Milenko Štrbac i Branko Marjanović.

11/1962. Dušan Vukotić prima nagradu za „Surogat“, a među nagrađenima su i Rudolf Sremec, Đorđe Jolić, Dušan Makavejev, Branko Ranitović…

11/1963. Boravak pionira našeg filma Miltona Manakija na jubilarnom festivalu…Izložen je i Oskar koji je dobijen za „Surogat“.

13/1964. Dobitnici nagrada: Stjepan Zaninović, Milenko Štrbac, Rudolf Sremec, Nikola Majdak, Puriša Đorđević…

10/1972. Fedor Hanžeković govori u ime organizacionog odbora festivala, dok autori s nestrpljenjem očekuju dodelu nagrada.

13/1977. Prikazano je ukupno 140 filmskih ostvarenja. Pobednik festivala je Kole Manev iz Skoplja za „Tulgeš“.

2022. / 93’

Srbija, SAD

Dokumentarni

Scenario, režija i montaža

Dejan Vlaisavljević Nikt

Produkcijska kuća

MONTAGE, Beograd, REMAINING LIGHT, SAD

Dokumentarni film o Jovanu Jovanoviću (1940-2022), povodom ponovne premijere filma „Mlad i zdrav kao ruža“ (1971) na 34. FEST-u, 2006. godine u Beogradu.

Svetska premijera

2023. / 76’

Srbija, Severna Makedonija

Animirani

Scenario i režija

Vera Vlajić

Crtež baziran na originalima karikatura

Miroslav Lj. Jelić, Vera Vlajić

Animacija, lejaut, kompoziting slike

Miroslav Lj. Jelić

Montaža

Jelena Đokić

Onlajn montaža

Nenad Popović

Kompozitor i dizajner zvuka

Aleksandar Srebrić

Naratori

Gorica Popović, Milan Caci Mihailović

Saradnik na naratorskom tekstu

Radivoje Lale Bojičić

Produkcija / Produced by

Andrej Janevski

Produkcijska kuća

Movie Drum Beograd

Koprodukcija

Cinema Futura Skopje, Ivan Unkovski

Ako prihvatimo tumačenje da je „karikatura“ smešan opis ili crtež nekog lica ili događaja, a „avantura“ smeo i rizičan poduhvat, pustolovina; onda naziv filma pruža mnogo prostora za tumačenje zašto „Avanture karikature“. Interpretacijom istorijskih događaja od sredine XIX pa do početka XXI veka, jezikom animiranog filma, njegovom likovnom povezanošću sa karikaturom, ovaj film pridaje poseban značaj ličnostima koje su ostvarile autorske pečate i doprinele razvoju karikature kao umetnosti za srpsku kulturu. On uključuje i autore koji su preko 70 godina delili zajednički državni, ekonomski i kulturni prostor naroda u državi koja se zvala Jugoslavija.

Široka primena i popularnost karikature ima uporište u njenoj suštini, da kroz jedan crtež ili nekoliko crteža, neposredno tumači, određene ideje i situacije. Njena društvena angažovanost u interpretiranju aktuelnih događaja, ili prenošenje određenih filozofskih misli, na satiričan, parodičan, metaforičan, podrugljiv način, imala je uvek jedan cilj da nasmeje onog kome je upućena, a to je čitalac novina, bilo da su one dnevne ili periodične, ili časopisi specijalizovani za negovanje smeha i humora.

Svetska premijera

2022. / 69’ 10’’

Scenario, režija i produkcija

Milan Todorović Tenera

Uloge

Boško Šaranović Čaba, Zoran Rapajić Rapa, Aleksandar Simić Mosi, Aleksandar Antonović Sašinka, Zoran Stefanović Klindža, Miša Petrović Lezbejka

Ovo je film o naselju (kvartu) Novog Beograda, delu Bloka 45, i o specifičnoj potkulturi tog kraja tokom sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka. Kroz sećanja glavnih aktera o košarci, muzici i fudbalu, predstavlja nam se specifičnost ovog jedinstvenog kraja zvanog SAVSKI GETO. Uključen je i materijal sniman super 8mm kamerom iz 1990, kada se u kraju održavao veliki košarkaški turnir na kome su učestvovali mnogi današnji glumci pre rata.

Svetska premijera

SRPSKI ANIMIRANI FILM 1–5 (1925–1999)

Na 70. Martovskom festivalu predstavlja se SRPSKI ANIMIRANI FILM 5 zajedno sa prva četiri dela retrospektive srpske animacije, obuhvatajući period od 74 godine – od najstarijih pronađenih animiranih materijala u Srbiji, pa do kraja 20. veka. Svi filmovi su iz Arhiva Jugoslovenske kinoteke i većina je prenesena sa 35 mm filmske trake. Zahvaljujući ljubaznosti upravnika Arhiva Aleksandra Erdeljanovića bio je omogućen pregled većeg broja filmova prilikom selekcije. Prva četiri izdanja bila su prezentovana na diskovima, koji su danas već tehnologija prošlosti. Uz dodatno restauriranje, svi izabrani filmovi iz produkcije 20. veka, smešteni su na jedan medijski nosač, USB disk, koji je prihvatljiviji za današnje korisnike. Ovo izdanje sadrži 68 filmova u ukupnom trajanju od 357 minuta, što je maratonski program od šest sati animacije.

SRPSKI ANIMIRANI FILM 5 (1993–1999)

Izdavači

Martovski festivali Jugoslovenska kinoteka, pod pokroviteljstvom grada Beograda

Urednici, selekcija filmova

Božidar Zečević, Rastko Ćirić

Tokom devedesetih, pored Dunav filma koji nastavlja sa produkcijom animacije, Bikić studio obeležava ovaj period kontinuiranom proizvodnjom reklamnih filmova i animiranih serija za strane producente. Pored reklama, serija i špica, Studio je uvek pružao šansu kolegama da iskažu svoju kreativnost i izrade svoje autorske filmove, što u drugim velikim stranim studijima nije bio slučaj. U Bikić studiju nastalo je 38 autorskih filmova najrazličitijih usmerenja koji su osvojili dvadesetak nagrada samo na Martovskom festivalu. Najambiciozniji projekt Bikić studija bio je „Kapetan Džon Piplfoks“, koji je trebalo da bude prvi srpski dugometražni animirani film, ali je ostao nedovršen i samo u obliku trejlera. Studio se gasi 1998. godine smrću Veljka Bikića. Dunav film 1996. osniva Školu Dunav filma, koja će trajati deset godina, do 2006. kad će se Dunav film ugasiti, u kojoj će svoju karijeru započeti nekoliko važnih imena srpske animacije.

Rastko Ćirić

SRPSKI ANIMIRANI FILM 5 (1993–1999)

1. BIG BENG / BIG BANG (Bikić studio, Beograd / Darko Perović / 1:55 / 1993.)
2. KRST, KVADRAT, KRUG KAZIMIRA MALJEVIČA / THE CROSS, THE SQUARE, THE CIRCLE BY KAZIMIR MALEVIC (Bikić studio, Beograd / Veljko Bikić / 3:30 / 1993.)
3. L’GRAND GINJOL / L’GRAND GUIGNOL (Dunav film, Beograd / Nikola Majdak / 4:25 / 1993.)
4. PRTKO / FARTY (Dunav film, Beograd / Rastko Ćirić / 3:05 / 1993.)
5. VOLIM JE JA – VAMPIRI / I LOVE HER – VAMPIRI (FDU & Revision, Beograd / Dušan Varda i Dragan Nikolić / 1:25 / 1993.)
6. MEMENTO MORI (Bikić studio, Beograd / Ranko Radovanović / 6:15 / 1994.)
7. A­1 (Bikić studio, Beograd / Nedeljko Ubović / 2:00 / 1994.)
8. RAJ / PARADISE (Bikić studio, Beograd / Nedeljko Ubović / 1:50 / 1994.)
9. 100 GODINA JEDNOG VEKA / 100 YEARS OF THE CENTURY (Bikić studio, Beograd / Miroslav Lj. Jelić / 7:00 / 1995.)
10. SVETLOST U A­DURU / LIGHT IN A­MAJOR (Avala film, Beograd / Rastko Ćirić/ 5:05 / 1995.)
11. PONTIUS PILATUS SECUNDUS/ Jugoslavija film i Zastava film, Beograd / Nikola Majdak / 3:05 / 1995.
12. Trejler KAPETAN DŽON PIPLFOKS / CAPTAIN JOHN PEOPPLEFOX trailer (Bikić studio, Beograd / 3:45 / 1996.)
13. SIC TRANSIT GLORIA…/ Bikić studio, Beograd / Miroslav Lj. Jelić / 6:00 / 1997.
14. NEVIDLJIVE I SLABO VIDLJIVE ŽIVOTINJSKE VRSTE / INVISIBLE AND POORLY VISIBLE ANIMAL SPECIES (Dunav film, Beograd / Rastko Ćirić / 5:50 / 1998.)
15. PISMA ČITALACA / LETTERS TO THE EDITOR (Bikić studio, Beograd / Deana Šrajber / 8:55 / 1998.)
16. PANDORINA MUZIČKA KUTIJA / PANDORA’S MUSIC BOX  (Shwoong & Bikić studio, Beograd / Autorska grupa Shwoong / 2:32 / 1999.)

Total 65:00

2022. / 44’ 22’’

Dokumentarno-igrani

Autorka

Ranka Jakšić

Produkcija

Biljana Dautović

Produkcijska kuća

Radio-televizija Srbije

Ana Jakšić je bila baba Ivana Groznog, prvog ruskog cara. Ona je podizala svog unuka, kome su roditelji rano umrli. „Srpska princeza Ana Jakšić“ vodi nas u Moskvu tragom života Ane Jakšić u 16. veku da otkrije koliki je ona uticaj imala na ruskom dvoru, na svog unuka i na ojačanje srpsko-ruskih kulturnih veza.

Beogradska i festivalska premijera

2019. / 51’

Dokumentarni

Scenario i režija

Jelena Stojanović

Produkcijska kuća

UG FORUM ARTISTIKUM

Uzbudljiva priča koja prati burnu biografiju najveće balkanske putujuće glumice svih vremena, a danas zaboravljene Olge Ilić. Ova rođena Solunjanka karijeru je otpočela i završila u Nišu, kao prvakinja drame i reditelj. Opreski sopran, pevačica šansona i sevdalinki, snimila je više od 25 gramofonskih ploča sa čuvenim Cicvarićima, odigrala preko sto uloga i režirala više od 15 predstava. Jedna je od najvećih srpskih pozorišnih glumica i začetnika modernog srpskog teatra. Nakon Sare Bernar, 1910. godine Olga se upisala u istoriju  kao prvi ženski Hamlet na Balkanu. Odlikovana ordenom Svetog Save V stepena, uživa naklonost i kritike, pesnika, pisaca, akademika, pozorišnih radnika i skadarlijskih boema toga vremena: Branislava Nušića, Bore Stankovića, Vojislava Ilića, Žanke Stokić, Dobrice Milutinovića, Jovana Tanića, Nikole Uzunovića i drugih. Uz niz anegdota, smešnih ali i tužnih, koje su obeležile karijeru i život Olge Ilić, film je protkan i originalnim muzičkim zapisima, gde čujemo Olgin glas sa ploča starijih i od 100 godina.

Beogradska premijera

2022. / 34’

Dokumenatrni

Autorska ideja

dr Predrag Jelenković

Scenario i režija

Goran Stanković

Narator

Velibor Petković

Produkcijska kuća

Media i reform centar Niš, uz tehničku podršku „South media“, Niš

Ovaj film bavi se malo poznatim likom i delom nekadašnjeg ministra Svetislava Tise Milosavljevića. Kao jedan od najboljih niških gimnazijalaca, koji je planirao da studira tehniku i postane inženjer, biva primoran zbog teške porodične situacije da se opredeli za vojni poziv, ali je oficirsku službu kasnije zavoleo. Tokom balkanskih i Prvog svetskog rata, izrastao je u opštepriznati autoritet za pitanja vojnog saobraćaja, uz istovremeno napredovanje koje će mu krajem 1925. godine doneti i čin brigadnog generala. Zahvaljujući mnogo puta potvrđenoj stručnosti i revnosti, kralj Aleksandar ga je decembra 1926. godine izabrao za ministra saobraćaja. Jugoslovenski monarh je oktobra 1929. godine Milosavljevića postavio za namesnika u jednoj od devet novoformiranih banovina – u Vrbaskoj Banovini. Za svoj besprekoran rad, dobija poverenje i 18. aprila 1934. godine, biva izabran po drugi put na čelo saobraćajnog resora u novoj jugoslovenskoj vladi. Sa mesta ministra saobraćaja Svetislav Tisa Milosavljević 1935. godine odlazi u penziju. Drugi svetski rat proveo je u okupiranoj prestonici pišući memoare. Prvi ban Vrbaske banovine je umro 28. jula 1960. godine u Beogradu, u mirnom porodičnom okruženju.

Beogradska premijera